8 Minuty
Minister Waldemar Żurek zapowiedział badanie technologicznych możliwości stworzenia elektronicznych obrączek z modułem GPS, które nie tylko lokalizowałyby osobę objętą zakazem prowadzenia pojazdów, lecz także potrafiły rozróżnić, czy taka osoba siedzi za kierownicą, czy jedynie podróżuje jako pasażer. Pomysł rodzi pytania natury technicznej, prawnej i społecznej — zwłaszcza w kontekście rosnącej liczby recydywistów i tragicznych wypadków na polskich drogach.
Dlaczego to rozwiązanie jest rozważane?
Statystyki Ministerstwa Sprawiedliwości rysują niepokojący obraz: ponad 40 tys. osób ma w Polsce więcej niż jeden aktywny zakaz prowadzenia pojazdów. W zeszłym roku ponad 13 tys. kierowców złamało zakaz, a tylko w pierwszym półroczu bieżącego roku takich przypadków odnotowano ponad 7 tys. Dziennie policja zatrzymuje średnio około 69 kierowców objętych zakazami. Do sytuacji dochodzą głośne wypadki ze skutkiem śmiertelnym, gdzie sprawcami byli ludzie z zakazami prowadzenia. To presja na rząd i organy ścigania, by uzupełnić system sankcji i dozoru o narzędzia skuteczniejsze niż dotychczasowe metody.
Jak miałaby działać „obrączka”?
Obecnie w polskim systemie dozoru elektronicznego stosuje się bransolety GPS zakładane na nogę, które rejestrują lokalizację noszącego. Nowa koncepcja polega na połączeniu technologii ubieralnej (wearables) z zaawansowaną analizą sygnałów ruchowych. Urządzenie musiałoby wykorzystywać multisensoryczne dane — GPS, akcelerometry trójosiowe, żyroskopy oraz potencjalnie dane z mikrofonu i czujników wibracji — by rozpoznać wzorce charakterystyczne dla prowadzenia pojazdu: specyficzne przyspieszenia, sekwencje hamowań, drgania rąk wynikające z trzymania kierownicy czy negatywne przeciążenia w zakrętach.
Wybrane wyzwania techniczne
- Odróżnienie pasażera od kierowcy w zależności od pozycji siedzenia i rozmieszczenia siedzeń w różnych modelach samochodów.
- Zapewnienie dokładności algorytmów przy zmiennej jakości sygnału GPS w tunelach, pod wiaduktami czy w zatłoczonych centrach miast.
- Integracja z systemami pojazdów (CAN, OBD-II) bez naruszania prywatności i bezpieczeństwa danych.
- Odpowiednia odporność na manipulacje i próby obejścia systemu, np. pozostawienie obrączki u innej osoby.
Obrączka vs dostępne systemy telematyczne
W monitoringu flotowym stosowane lokalizatory GPS z akcelerometrami potrafią już analizować styl jazdy — gwałtowne hamowania, przyspieszenia czy ostre zakręty. Jednak obecne urządzenia nie definiują jednoznacznie, kto siedzi za kierownicą. Wyzwaniem jest opracowanie algorytmu, który przy wykorzystaniu korelacji danych ruchu i ewentualnych dodatkowych biometrycznych wskaźników stwierdzi z dużym prawdopodobieństwem prowadzenie pojazdu. To wymaga badań R&D i testów w realnych warunkach — od aut miejskich po ciężarówki i motocykle.
Koszty i korzyści ekonomiczne
Resort podkreśla argument ekonomiczny: technologia dozoru elektronicznego jest znacznie tańsza niż pobyt w zakładzie karnym. Dzienny koszt nadzoru elektronicznego bywa liczony w złotych, podczas gdy utrzymanie jednej osoby w więzieniu to koszty rzędu kilkudziesięciu złotych dziennie. W sytuacji, gdy recydywiści z wieloma zakazami obciążają system więziennictwa, rozwiązania alternatywne mogą przynieść państwu oszczędności. Koszty wdrożenia funkcji rozpoznawania prowadzenia pojazdu w urządzeniach ubieralnych to jednak dodatkowe nakłady na rozwój, certyfikację i utrzymanie systemu.
Kwestie prawne i prywatność
Rozwiązanie to stawia pytania o proporcje pomiędzy bezpieczeństwem publicznym a prawami jednostki. Elektroniczna inwigilacja, nawet w imię zapobiegania przestępstwom drogowym, wymaga jasnych ram prawnych, zabezpieczeń przed nadużyciem i mechanizmów kontroli niezależnych organów. Podobne wątpliwości pojawiają się przy drugim rozważanym pomyśle — kamerach z rozpoznawaniem twarzy sprzężonych z CEPiK.
Kamera + CEPiK: alternatywa o szybszym wdrożeniu
Rząd rozważa także wykorzystanie miejskiego monitoringu z modułami rozpoznawania twarzy połączonymi z danymi z CEPiK (Centralna Ewidencja Pojazdów i Kierowców). W teorii kamery mogłyby automatycznie identyfikować kierowców na skrzyżowaniach, porównywać wizerunek z bazą zakazów i generować dowody w postaci zapisu z monitoringu. W praktyce to sprawa kontrowersyjna ze względu na prywatność i ryzyko nadużyć, choć zwolennicy argumentują, że takie rozwiązanie jest technologicznie prostsze i szybciej możliwe do wdrożenia niż unikatowa obrączka wykrywająca prowadzenie.
Uszczelnienie procedur: CEPiK i wypożyczalnie
Trzeci filar strategii ministerstwa to zmiana praktyki przy wydawaniu samochodów: obowiązek weryfikacji uprawnień kierowców przez wypożyczalnie i firmy leasingowe w systemie CEPiK. Automatyczne sprawdzenie w bazie przy wydaniu auta utrudniłoby dostęp do pojazdów osobom z aktywnymi zakazami. To rozwiązanie ma znaczenie także dla rynku wynajmu krótkoterminowego i firm car-sharingowych — większa kontrola obniży ryzyko wykorzystywania flot do łamania prawa.
Prokuratorska lustracja i zmiany w orzecznictwie
Minister zlecił Prokuraturze Krajowej kontrolę kilkudziesięciu tysięcy spraw zakończonych w latach 2024–2025, by sprawdzić, czy w postępowaniach związanych z łamaniem zakazów stosowano odpowiednie środki zapobiegawcze. Resort sygnalizuje potrzebę ostrożniejszego podejścia do wydawania kolejnych zakazów i rewizji praktyk sądowych — część orzeczeń zapada bez rozprawy, co ogranicza możliwość pełnej oceny historii sprawcy.
Wpływ na rynek motoryzacyjny w Polsce i regionie
Wprowadzenie systemów elektronicznego dozoru z funkcją wykrywania prowadzenia miałoby konsekwencje dla rynku motoryzacyjnego. Producenci urządzeń telematycznych, instalatorzy i firmy zajmujące się monitoringiem pojazdów w Polsce mogliby otrzymać nowe zlecenia — od produkcji obrączek po integrację z systemami flotowymi. To także wyzwanie dla producentów samochodów: rośnie zapotrzebowanie na otwarte interfejsy telematyczne, możliwość integracji z aplikacjami zewnętrznymi oraz transparentne standardy prywatności.
Na rynku polskim obserwujemy wzrost zainteresowania samochodami używanymi sprowadzanymi z Niemiec i innych krajów UE, co wpływa na dostępność i ceny — zwłaszcza segmentów popularnych wśród zawodowych kierowców (van, pickupy). W kontekście propozycji resortu, firmy wynajmujące auta i flotowe będą musiały inwestować w systemy weryfikacji i śledzenia. Dla klientów indywidualnych może to oznaczać wzrost kosztów wynajmu lub wymóg instalacji urządzeń monitorujących w samochodach służbowych.
Porównania z rynkami sąsiednimi: Litwa i reszta Europy
W dyskusji warto odnieść się do sąsiednich krajów: w Lietuva i w ramach Lietuvos automobilių rinka obserwuje się podobne dążenia do digitalizacji kontroli ruchu drogowego — chociaż wdrożenia systemów rozpoznawania twarzy i telematyki bywają bardziej ostrożne z powodu przepisów RODO i lokalnych regulacji. Dla vairuotojams Lietuvoje, a także kierowców w Vilniuje i Kaune, podobne inicjatywy oznaczają rosnące zainteresowanie zabezpieczeniami floty i systemami prewencyjnymi. Porównania z rynkami Europy Zachodniej pokazują, że choć technologie telematyczne są powszechne, innowacyjna obrączka wykrywająca prowadzenie byłaby rozwiązaniem unikatowym.
Techniczne aspekty integracji z pojazdem
Realizacja takiego systemu zakłada integrację na kilku poziomach:
- Sprzęt — obrączka z wieloma czujnikami i łącznością (LTE/5G, Bluetooth, GNSS).
- Oprogramowanie — algorytmy klasyfikacji aktywności (machine learning), wykrywające wzorce charakterystyczne dla prowadzenia.
- Interoperacyjność — protokoły komunikacyjne z systemami pojazdów (CAN, OBD-II) i platformami telematycznymi.
Takie rozwiązanie musiałoby być testowane w różnych modelach samochodów i motocyklach, uwzględniając konstrukcyjne różnice wpływające na charakterystykę ruchu kabiny pojazdu.
Wpływ na design, specyfikacje i użytkowanie pojazdów
Choć sama obrączka nie zmienia specyfikacji samochodów, wpływ na rynek będzie pośredni: wzrost zapotrzebowania na integracje telematyczne może skłonić producentów do oferowania rozszerzonych pakietów bezpieczeństwa i łatwiejszych interfejsów do mapowania danych z czujników pojazdu. W segmencie aut elektrycznych, gdzie telematyka i oprogramowanie odgrywają kluczową rolę, wdrożenie takich rozwiązań może być prostsze niż w przypadku starszych, mechanicznie mniej zinformatyzowanych modeli.
Czy pomysł ma szansę się sprawdzić?
Elektroniczne obrączki wykrywające prowadzenie będą pionierskim rozwiązaniem — dotychczas żaden kraj nie stosuje ich powszechnie. Sukces zależy od skuteczności algorytmów, odporności na manipulacje, ram prawnych i akceptacji społecznej. Alternatywy, takie jak kamery z rozpoznawaniem twarzy czy obowiązkowa weryfikacja w CEPiK przez wypożyczalnie, są łatwiejsze do szybszego wdrożenia, ale również wzbudzają obawy o prywatność. Niezależnie od technologii, kluczowe będzie zaostrzenie praktyki sądowej i skuteczne egzekwowanie kar — bo technologie same w sobie nie zastąpią sprawnego systemu wymiaru sprawiedliwości.
Jeżeli technologia okaże się działająca i wiarygodna, może to być przełom dla bezpieczeństwa na polskich drogach i przykład do naśladowania w regionie, od Warszawy po Vilnių i Kauną. Dla rynku motoryzacyjnego w Polsce oznacza to nowe możliwości dla producentów telematyki, usługodawców i firm ubezpieczeniowych, ale też konieczność dostosowania modeli biznesowych do wyższych standardów kontroli i ochrony danych.
Podsumowanie
Pomysł elektronicznych obrączek GPS, które potrafiłyby wykryć prowadzenie pojazdu, to krok w stronę bardziej prewencyjnego podejścia do recydywy na drogach. Ma on potencjał przynieść oszczędności i poprawić bezpieczeństwo, ale wymaga znacznych inwestycji technologicznych, zmian prawnych i społecznej debaty. Dla polskiego rynku motoryzacyjnego, producentów i dostawców telematyki to zarazem wyzwanie i szansa. Ostateczna decyzja będzie zależała od wyników badań, testów i odpowiedzi społeczeństwa na kompromis między bezpieczeństwem a prywatnością.
Źródło: spidersweb
Zostaw komentarz